Беларусийн засгийн газар тэтгэврийн насыг нэмэх асуудлыг дахин хөндөж байна. Хүн амын дийлэнх нь үүнд сөрөг хандлагатай байдаг. Яагаад?
Тэтгэврийн шинэчлэлийн асуудал Беларусь улсад дахин хөндөгдөж байна. Тус улсад тэтгэврийн насыг нэмэгдүүлэх асуудал хоёр жил гаруйн өмнөөс эхэлсэн. Засгийн газар нэг талаар ОУВС-гийн шаардлагаар, нөгөө талаас 90-ээд оноос хойш ТУХН-ийн хэмжээнд үүссэн хүн ам зүйн хүнд нөхцөл байдлаас болж ийм таалагдаагүй алхам хийхээс өөр аргагүйд хүрсэн юм. 2016 оны 4-р сарын 11-ний өдөр Александр Лукашенко “Нийгэм-хүн ам зүйн өөрчлөгдөж буй нөхцөлд тэтгэврийн хангамжийг сайжруулах тухай” зарлигт гарын үсэг зурав Тогтоолын дагуу Беларусьт тэтгэврийн насыг аажмаар боловч зайлшгүй нэмэгдүүлэх ажил эхэллээ. Тэтгэврийн доод нас жил бүр зургаан сараар нэмэгдэх болно. Хэрэв шинэчлэл хийхээс өмнө эмэгтэйчүүд 55 наснаас, эрчүүд 60 наснаас тэтгэвэрт гарсан бол 2022 он гэхэд эмэгтэйчүүдийн тэтгэвэрт гарах нас 58, эрэгтэйчүүдийнх 63 нас хүрнэ. Түүнчлэн, өндөр настны тэтгэвэр тогтоолгоход шаардагдах ажлын хугацаа мөн зургаан сар тутамд 6 сараар нэмэгддэг. Тэрээр одоогоор 16 жил хагасын настай. 2025 он гэхэд үйлчилгээний доод хэмжээ 20 жил болж нэмэгдэх ёстой.
Хүмүүс юу гэж бодож, мэргэжилтнүүд юу гэж хэлдэг вэ
Тэтгэврийн насыг нэмэгдүүлэх нь хамгийн тааламжгүй арга хэмжээнүүдийн нэг бөгөөд энэ шинэчлэлд хүн амын хандлага туйлын хэцүү байдаг. IISEPS-ийн санал асуулгын дүнгээс харахад 2016 онд хүн амын дөнгөж 19% нь энэхүү шинэчлэлийг эерэг хүлээж авсан байна. Судалгаанд оролцогчдын 70% нь засгийн газрын тэтгэврийн нас, хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг нэмэгдүүлэх санаачлагыг сөрөг гэж үнэлсэн байна. 11% нь хариулахад хэцүү байсан.
Хүмүүсийн хариу үйлдэл нь ойлгомжтой юм. Төрийн нийгмийн баталгаа улам эмзэг болж байгаа тул олон хүн өөрсдийгөө хуурсан гэж үздэг. Ихэнх хүмүүс эрүүл мэндийн асуудлаас болж хэрхэн хүч чадлаараа ажиллахаа төсөөлдөггүй бөгөөд энэ нь тавин жилийн амжилтын дараа дийлэнх нь илт суларсан юм. Зарим нь ирээдүйн тэтгэвэр авагчдын дийлэнх нь төрөөс тогтоосон шинэ насны тэтгэврийн насанд хүрэхгүй байна гэж шуудхан хэлдэг. Энэ нь ялангуяа статистикийн дагуу эмэгтэйчүүдээс эрт нас бардаг эрчүүдэд хамаатай юм.
Тэтгэврийн шинэчлэлийн нөхцөл байдалд дүн шинжилгээ хийснээр төрөөс тэтгэврийн насыг дахин нэмэгдүүлэх асуудлыг хөндөхөд хүрэв. Хэдэн жилийн дотор тэтгэвэрт хурцадмал байдал дахин гарч ирнэ. Үүний шалтгаан нь юу вэ?
2013 оноос хойш хүн амын тоо өссөн нь 1980-аад оны сүүлчээр үүссэн нялх хүүхдийн өсөлтийн үр дагавар юм. Ирэх жилүүдэд хүн ам зүйн "нүх" нь асуудлыг дахин сануулах болно. Нэмж дурдахад, НҮБ-ын урьдчилсан мэдээгээр ойрын жилүүдэд дэлхий даяар хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн тоо нэмэгдэж, хөдөлмөрийн чадвартай хүн амын тоо буурах болно. Дэлхийн хүн амын "хөгшрөлт" нь харамсалтай бодит байдал гэж олон шинжээчид үзэж байна.
Өөрийгөө улам бүр мэдрүүлж буй дэлхийн хямрал улам бүр дордох болно. Нэмж дурдахад, шинжээчид одоогоор дунджаар эмэгтэйчүүдийн тэтгэвэрт гарах наслалт 25 орчим жил, эрэгтэйчүүдийн хувьд ердөө 15. Хүйсийн тэгш байдлыг дэмжигчид эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүсийн тэтгэврийн насыг тэгшитгэж, бүх насны тэтгэврийн насыг тогтоохоор санал болгож байна. ойролцоогоор 65 настай.
Эдийн засгийн механизмын төгс бус байдал
Хүмүүсийн маш их уур уцаартай хариу үйлдэл нь тэтгэврийн шинэчлэлийн эдийн засгийн механизмыг сайтар бодож боловсруулаагүйгээс үүдэлтэй юм. Зарим УИХ-ын гишүүд, шинжээчид хүн амдаа зарцуулалтаа эргэн харж, "зан аашаа өөрчилж", тэтгэвэрт гарах мөнгөө залуу наснаасаа хуримтлуулж эхлэхийг зөвлөж байна. Ийм зөвлөмжүүд ихэнх хүмүүст инээдтэй инээмсэглэл үүсгэдэг. Яагаад?
Хөдөлмөрийн хөлсөөр тэтгэврийн тогтолцооноос санхүүжилтийн тогтолцоонд шилжих ажлыг хэдэн жилийн дотор хийж чадахгүй. Ийм механизм олон арван жилийн турш өөрчлөгдөж ирсэн. Нэмж дурдахад 90-ээд оныг даван туулсан олон хүмүүс сөрөг туршлага хуримтлуулж, улсын хадгаламжийн байгууллагуудад итгэдэггүй тул банк дампуурсны улмаас хадгаламж “шатаж”, инфляцийн явцад “татан буугдаж” магадгүй гэж болгоомжилдог.
Инфляцийн түвшин өндөр байгаагаас урт хугацааны хадгаламж үр дүнгүй болж, тэтгэврийн сангууд хэт сул биш юмаа гэхэд хөгжөөгүй байна. Судалгаанд хамрагдагсдын дийлэнх олонхийн үзэж байгаагаар өнөөдөр Беларусь улсад өндөр настнуудад зориулагдсан санхүүгийн эх үүсвэрийн аюулгүй байдлыг баталгаажуулах найдвартай хуримтлалын механизм байхгүй байна.
