ЗСБНХУ-ын банкны системийн үр ашгийг үнэлэх нь нарийн төвөгтэй асуудал бөгөөд олон талаар улс төрждөг бөгөөд энэ нь түүний шийдэлд хялбар байдлыг нэмж өгдөггүй.
19-р зууны дунд үед амьдарч байсан Карл Маркс тухайн үеийн банкны системийг "капиталист үйлдвэрлэлийн хэв маягийг ерөнхийд нь удирддаг хамгийн чадварлаг, төгс бүтээл" гэж тодорхойлсон байдаг. Зөвлөлтийн банкны систем ч гэсэн өөрийн арга барилаар чадварлаг байсан бөгөөд үүнээс дутахааргүй төгс төгөлдөр бус байв. Хэдийгээр энэ нь их бага хэмжээгээр чөлөөт зах зээлтэй улсуудын банкны системээс эрс ялгаатай байв.
ЗХУ-ын банкны системийн онцлог шинж чанарууд
ЗХУ-ын банкны систем нь ЗСБНХУ-ын Төрийн банкны нутаг дэвсгэрийн болон төрөлжсөн байгууллагуудаас бүрддэг бөгөөд бүх бэлэн бус төлбөр тооцоо, төлбөр тооцоог салбар хоорондын гүйлгээг ашиглан хийдэг байв. Төлбөрийн хэрэгслийн хөдөлгөөнийг "дурсгалын захиалга" -ын дагуу нэг данснаас нөгөөд шилжүүлэх замаар (төлбөрийн даалгавар ба төлбөрийн хүсэлтийн хоорондох ямар нэг зүйл) эсвэл харилцан нэхэмжлэлийг (орчин үеийн төлбөр тооцоо) нөхөх замаар хийсэн болно.
ЗХУ-ын академич Глушков улс орны өнцөг булан бүрээс эдийн засгийн мэдээлэл цуглуулах, ЗСБНХУ-ын эдийн засгийг компьютер (кибер эдийн засаг) ашиглан удирдан зохион байгуулах төслийг боловсруулсан. Гэвч Перестройка энэхүү сүрлэг санааг бодит ажил болгохоос сэргийлэв.
ЗХУ-ын аж ахуйн нэгж, байгууллагууд бэлэн мөнгөний кассанд урьдчилан тогтоосон хязгаарт багтаан бэлэн мөнгө хадгалдаг байсан бөгөөд мөн орлогын мөнгийг ЗХУ-ын Төрийн банкнаас жил бүр тогтоосон хязгаарлалтын хүрээнд байгууллагын дарга нарын оролцоотойгоор ашиглаж болно. Төрийн банкнаас авах бэлэн мөнгөний хэмжээ буюу бэлэн мөнгөний гүйлгээнээс гаргах хэмжээ, зорилтот чиглэлийг улирал тутам шинэчлэн тогтоожээ. Төрийн банкны байгууллагууд бэлэн мөнгөний төлөвлөгөө гаргахдаа төлөвлөгөөний хэрэгжилтийн үр дүнг сайтар шинжилж, энэхүү шинжилгээний үндсэн дээр хүн амын орлого, зарлагын зөв тэнцвэрийг хангах, бууруулах, шинэ мөнгө гаргах эсвэл гүйлгээнээс гаргаж авсан мөнгөний хэмжээг нэмэгдүүлэх.
Бүх үйл ажиллагаа, хадгаламжийн аюулгүй байдлыг Зөвлөлт улсаас баталгаажуулдаг байсан тул Сбербанк (тэр үед төрийн өмчит бүрэн эрхт банк) хүн амтай шууд харьцаж, дэлхийн хамгийн найдвартай нь байж магадгүй юм.
Эдгээр болон бусад шинж чанарууд нь ЗХУ-д инфляцийн түвшин туйлын доогуур байсан гэсэн үг юм. Бодит байдал дээр ийм болсон. Нэмж дурдахад (мөн ЗХУ-ын дотоод хэргийн байгууллагуудын хатуу хяналтан дор) ийм схем нь банкны салбарт дор хаяж ямар нэг төрлийн гэмт хэрэг нэвтрэхийг (эсвэл дор хаяж богино хугацаанд оршин тогтнох боломжийг) бараг үгүйсгэдэг.
Харгалзан үзсэн онцлог шинж чанар нь өндөр тогтвортой байдал, эдийн засгийн салбарууд дахь хөрөнгийг харьцангуй үр ашигтай хуваарилах боломжийг хангаж өгсөн.
Гаралт
ЗСБНХУ-ын банкны системийн сул талууд нь түүний ажлын үр нөлөө нь улс орныг удирдаж байсан Зөвлөлтийн удирдагчдын үр дүнгээс шууд хамааралтай байдаг явдал юм. Ленин, Сталин, Брежнев, Андропов нарын үед тэр хамгийн сайн ажилласан.
Ерөнхийдөө Зөвлөлтийн банкны системийг нэлээд үр дүнтэй гэж нэрлэж болно. Энэ нь зах зээлийг биш, харин төлөвлөгөөт эдийн засгийн зорилгыг хэрэгжүүлэхэд тусалсан гэдгийг харгалзан үзэх хэрэгтэй. Тиймээс тэр өгөгдсөн даалгавруудыг маш сайн биелүүлсэн. Банкны систем нь санхүүгийн болон эдийн засгийн хувьд маш найдвартай байсан. Эрүүгийн бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг нэвтрүүлэхээс хамгаалах нь хамгийн сайн байсан. Өнөөдрийг хүртэл ийм Зөвлөлтийн банкны системийн аналоги байхгүй байна. Гэсэн хэдий ч, хэрэв бид үүнийг сэргээвэл манай улсын зах зээлийн эдийн засаг, санхүүгийн зах зээлээс юу ч үлдэхгүй. Сайн эсвэл муу - тусдаа нийтлэлийн сэдэв.
